Detaylı Döküman Arama - Kalkınma Kütüphanesi

Eklenme Tarihi : 23.11.2020

Yayın Yılı : 2019

Sektör Raporları

Yayın Yılı : 2019

Eklenme Tarihi : 23.11.2020

Hazırlayan / Koordinatör

Güney Marmara Kalkınma Ajansı

Güney Marmara Bölgesi İmalat Sanayi Stratejisi ve Eylem Planı

6.74 MB

Eklenme Tarihi : 08.04.2020

Yayın Yılı : 2017

Planlar

Yayın Yılı : 2017

Eklenme Tarihi : 08.04.2020

Hazırlayan / Koordinatör

Güney Marmara Kalkınma Ajansı

Özet

Bu rapor, Balıkesir ve Çanakkale illerini içine alan TR22 Bölgesi için hazırlanan İmalat Sanayi Stratejisi ve Eylem Planı’nı sunmaktadır. Çalışma, Mayıs 2015-Şubat 2016 döneminde yürütülmüş ve çalışma sonuçlarını içeren bu rapor Şubat 2016’da tamamlanmıştır. Ülkemizde son 10 yılda giderek daha fazla önem kazanan sanayi stratejisi olgusu, bölgesel düzlemde ele alınmaya yeni başlanmıştır. Bu çalışmanın, imalat sanayisi bir sıçrama arifesinde olan TR22 Bölgesi’nin yakın geleceğinde, hem kamu hem de özel sektör için bir yol haritası işlevi görmesi arzu edilmektedir. Ayrıca, çalışmanın hem yöntemi hem de bulguları itibarıyla ülkemizdeki bölgesel sanayi stratejisi hazırlıklarına da bir örnek teşkil etmesi amaçlanmıştır. Genel Bağlam, Araştırma Yöntemi ve Literatür Taraması TR22 Bölgesi, bugün ekonomik açından bir sıçrama yapmanın eşiğindedir. Bu sıçrama, bölgenin sanayi kapasitesinin artmasını, imalat kabiliyetlerinin güçlenmesini, yeni girişim ve yatırım sayısının artmasını, bölgede yaratılan nitelikli işlerin yaygınlaşmasını ve bunların sonucunda kişi başı gelirin ve verimlilik düzeyinin yükselmesini içermektedir. Gerek dışsal gerekse içsel dinamikler, bölgeyi böyle bir sıçrama yapmaya yakınlaştırmaktadır. Özellikle, yapım aşamasında olan İzmir-İstanbul Otoyolu’nun yakın gelecekte açılmasıyla İstanbul-İzmir arası mesafeyi 9 saatten 3,5 saate indirecek olması, bu otoyol üzerinde yer alan bölgedeki ekonomik fırsatları kümülatif biçimde artıracaktır. Bu durum, bölgenin geleceğine yönelik beklentileri de şekillendirmektedir. Örneğin, odak grup toplantılarında, katılımcıların büyük çoğunluğu (yaklaşık yüzde 60’ı), bölgenin Türkiye ekonomisine kıyasla daha hızlı gelişeceğini beklediklerini belirtmişlerdir. Bu çalışma kapsamında hazırlanan İmalat Sanayi Stratejisi ve Eylem Planı, söz konusu sıçrama için bölgeye bir yol haritası sunmayı amaçlamaktadır. Bu yol haritası, bir yandan bölgede imalat sanayii alanında yeni ve nitelikli iş imkânlarının artmasını, diğer yandan da bölge ekonomisinin bugün dinamosu konumunda olan tarım ve turizm gibi sektörlerin imalat sanayii gelişiminin yol açabileceği olumsuz dışsallıklardan asgari düzeyde etkilenmesini amaçlamaktadır. Bu çalışmada nicel ve nitel yöntemler bir araya getirilerek bölgedeki imalat sanayii gelişim eğilimlerine ışık tutabilmeyi mümkün hale getiren özgün bir araştırma yönteminin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bölgesel, ulusal ve uluslararası verilerin yanında, çalışma kapsamında yeni nitel ve nicel veriler türetilmiştir. Bu bağlamda, 10 Kasım-18 Aralık 2015 tarihleri arasında İmalat Sanayi ve Dış Ticaret Anketi uygulanmıştır. Üç farklı modül ile 10 başlık altında yaklaşık 100 sorudan oluşan anket, 450 firmaya başarıyla uygulanarak bölge için oldukça değerli bir veri tabanı oluşturulmuştur. Ankete ek olarak 61 adet derinlemesine mülakat gerçekleştirilmiştir. Mayıs 2015-Şubat 2016 döneminde yaklaşık altı farklı saha çalışması bünyesinde, kamu ve özel sektör ile sivil toplum kuruluşlarıyla görüşülmüş; firma ziyaretlerinde mevcut iş modelleri, karşılaşılan sorunlar, geleceğe yönelik beklenti ve öngörüler not edilerek nitel veriler derlenmiştir. Bunların yanında, 22 Kasım 2015’te Balıkesir’de, 30 Aralık 2015’te ise Çanakkale’de odak grup toplantıları düzenlenmiş, farklı kesimleri temsil eden katılımcıların görüşleri çalışmaya dâhil edilmiştir. Son olarak 30 Aralık 2015’te gerçekleştirilen strateji çalıştayında, stratejik gelişme eksenleri altında yer alan eylemler katılımcılarla tartışılmış ve bir önceklendirme yapılmıştır. Tüm bu süreçlerin sonucunda elde edilen bulgular bu raporda özetlenmektedir. Bu çalışma için gerçekleştirilen literatür taramasında ve genel yaklaşımın şekillenmesi sürecinde üç farklı disiplinden (araştırma alanından) faydalanılmıştır. Her üç disiplin için de dünyadaki tartışmaların evrimi incelenmiş ve bugün gelinen nokta irdelenerek tartışmaların yakın gelecekte varacağı nokta anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, birinci olarak sanayi politikası literatürü kullanılmıştır. Bu kapsamdaki teorik altyapı; bebek endüstri tezi, piyasa aksaklıkları (enformasyon ve koordinasyon dışsallıkları), kamu aksaklıkları ve Washington Uzlaşısı, küresel değer ve tedarik zincirleri, yatay alanlar (kurumsallaşma, markalaşma, beceriler vb.) ve sektörel odaklar arasındaki tartışma, ulusal/bölgesel şampiyonlar yaratma süreçleri, ürün uzayı ve keşfeden girişimcilere destekler, doğrudan yabancı yatırımların verimlilik artışları üzerine etkileri gibi konuları içermektedir. İkinci olarak rekabetçi kentler literatürüne odaklanılmış, sanayi politikasının mekânsal düzlem ile kesişimi incelenmiştir. Bu bağlamda özellikle, ulaştırma koridorlarından ekonomik koridorlara dönüşüm süreçleri, dünyada başarılı olmuş ikincil kentlerin (secondary cities) ortak özellikleri, kurumlar ve düzenlemelerin rolü, altyapı ve arsaya erişimin önemi, beceriler ve yenilikçilik kapasitesini artırmak için yapılması gerekenler ve firmaların verimlilik artışları için gerekli olan destek mekanizmaları gibi konular irdelenmiştir. Üçüncü ve son olarak ise genelde kalkınmanın, özelde ise bölgesel sanayi stratejilerinin yönetişim unsurları incelenmiştir. Bu başlık altında, sanayi politikalarının kurumsal arka planı, başarılı reform süreçlerinin ortak özellikleri, büyüme koalisyonları, şeffaflık, hesap verebilirlik, sürdürülebilirlik gibi ilkeler yer almaktadır. Bu alanda literatürün esas vurgusu, uygulanan politikaların içeriğinden ziyade, bu politikaların planlandığı ve uygulandığı süreçlerin (kısaca yönetişimin) etkinliğinin sonuçlar üzerinde daha etkili olduğu yönündedir.

Güney Marmara Bölgesi Dış Ticaret Stratejisi ve Eylem Planı

7.66 MB

Eklenme Tarihi : 08.04.2020

Yayın Yılı : 2017

Planlar

Yayın Yılı : 2017

Eklenme Tarihi : 08.04.2020

Hazırlayan / Koordinatör

Güney Marmara Kalkınma Ajansı

Özet

Bu rapor, Balıkesir ve Çanakkale illerini içine alan TR22 Bölgesi için hazırlanan Dış Ticaret Stratejisi ve Eylem Planı’nı sunmaktadır. Çalışma, Mayıs 2015-Şubat 2016 döneminde yürütülmüş ve çalışma sonuçlarını içeren bu rapor Şubat 2016’da tamamlanmıştır. Ülkemizde son 30 yılda giderek daha fazla önem kazanan dış ticaret olgusu, bölgesel düzlemde ele alınmaya yeni başlanmıştır. Bu çalışmanın, imalat sanayisi bir sıçrama arifesinde olan TR22 Bölgesi’nin yakın geleceğinde, hem kamu hem de özel sektör için bir yol haritası işlevi görmesi arzu edilmektedir. Ayrıca, çalışmanın hem yöntemi hem de bulguları itibarıyla ülkemizdeki bölgesel dış ticaret stratejisi hazırlıklarına da bir örnek teşkil etmesi amaçlanmıştır. Genel Bağlam, Araştırma Yöntemi ve Literatür Taraması TR22 Bölgesi, bugün ekonomik açından bir sıçrama yapmanın eşiğindedir. Bu sıçrama, bölgenin sanayi kapasitesinin artmasını, imalat kabiliyetlerinin güçlenmesini, yeni girişim ve yatırım sayısının artmasını, bölgede yaratılan nitelikli işlerin yaygınlaşmasını ve bunların sonucunda kişi başı gelirin ve verimlilik düzeyinin yükselmesini içermektedir. Gerek dışsal gerekse içsel dinamikler, bölgeyi böyle bir sıçrama yapmaya yakınlaştırmaktadır. Özellikle, yapım aşamasında olan İzmir-İstanbul Otoyolunun yakın gelecekte açılmasıyla İstanbul-İzmir arası mesafeyi 9 saatten 3,5 saate indirecek olması, bu otoyol üzerinde yer alan bölgedeki ekonomik fırsatları katlayarak artıracaktır. Bu durum, bölgenin geleceğine yönelik beklentileri değerlendirmektedir. Örneğin, odak grup toplantılarında katılımcıların büyük çoğunluğu (yaklaşık yüzde 60’ı), bölgenin Türkiye ekonomisine kıyasla daha hızlı gelişeceğini beklediklerini belirtmişlerdir. Bu çalışma kapsamında hazırlanan dış ticaret stratejisi ve eylem planı, söz konusu sıçrama için bölgeye bir yol haritası sunmayı amaçlamaktadır. Bu yol haritası, bir yandan bölgede imalat sanayi alanında yeni ve nitelikli iş imkânlarının artmasını, diğer yandan da bölge ekonomisinin bugün dinamosu konumunda olan tarım ve turizm gibi sektörlerin, imalat sanayi gelişiminin yol açabileceği olumsuz dışsallıklardan asgari düzeyde etkilenmesini amaçlamaktadır. Bu çalışmada, nicel ve nitel yöntemler bir araya getirilerek bölgedeki imalat sanayinin gelişim eğilimlerine ışık tutabilmeyi mümkün hale getiren özgün bir araştırma yönteminin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bölgesel, ulusal ve uluslararası verilerin yanında, çalışma kapsamında yeni nitel ve nicel veriler türetilmiştir. Bu bağlamda, 10 Kasım-18 Aralık 2015 tarihleri arasında İmalat Sanayi ve Dış Ticaret Anketi uygulanmıştır. Toplam soru sayısı 94-122 arasında değişen ve 10 başlık altında 85 soruluk ana modül ile birbirine alternatif üç dış ticaret modülünden (1. Modül 37, 2. Modül 10, 3. Modül ise 9 sorudan oluşmaktadır) oluşan anket, 450 firmaya başarıyla uygulanarak bölge için oldukça değerli bir veri seti oluşturulmuştur. Buna ek olarak, 61 adet derinlemesine mülakat gerçekleştirilmiştir. Haziran-Aralık 2015 döneminde yaklaşık altı farklı saha çalışması kapsamında, kamu ve özel sektör ile sivil toplum kuruluşlarıyla görüşülmüş; firma ziyaretlerinde mevcut iş modelleri, karşılaşılan sorunlar, geleceğe yönelik beklenti ve öngörüler not edilerek nitel veriler derlenmiştir. Bunların yanında, 22 Kasım 2015’te Balıkesir’de, 30 Aralık 2015’te ise Çanakkale’de odak grup toplantıları düzenlenmiş, farklı kesimleri temsil eden katılımcıların görüşleri çalışmaya dâhil edilmiştir. Son olarak, 30 Aralık 2015’te gerçekleştirilen strateji çalıştayında, stratejik gelişme eksenleri altında yer alan eylemler katılımcılarla tartışılmış ve bir önceliklendirme yapılmıştır. Tüm bu süreçlerin sonucunda elde edilen bulgular bu raporda özetlenmektedir. Bölgenin mevcut durumuna yönelik temel bulgular Kişi başı gayri safi katma değer (GSKD) düzeyi açısından bölge, Türkiye ortalamasının altında olmakla beraber aradaki farkı yavaş da olsa kapatmaktadır. Ancak 2004-2011 döneminde bölgenin, kişi başı gelirde Türkiye ekonomisine oldukça paralel bir seyir izlediği göze çarpmaktadır. Bölgeden toplanan vergilerin, Türkiye’deki toplam vergi matrahı içindeki payına bakıldığında bu tespit doğrulanmaktadır. Bölgenin vergileri, Türkiye’deki toplam verginin yaklaşık yüzde 1’ini teşkil etmektedir. 2000’li yıllardan günümüze, son 15 yılda bu payda herhangi bir değişiklik yaşanmaması, bölge ekonomisinin Türkiye ekonomisinin performansına paralel bir seyir izlemekte olduğu tespitini güçlendirmektedir. Öte yandan, 1960’lardan günümüze, TR22 Bölgesi’nin Türkiye ekonomisi içinde sahip olduğu göreceli önemin azalmakta olduğu söylenebilir. 1965’te Türkiye’deki her 10 bin kişiden 338’i, TR22 Bölgesi’ni oluşturan Balıkesir ve Çanakkale illerinde yaşarken bu pay günümüzde 219’a gerilemiştir. Bölgenin komşusu olan ve 1960’lardan sonra hızlı bir sanayileşme süreci yaşayan Bursa’da ise aynı pay 1965’te 241 ile bölgenin gerisindeyken 2014’te 359’a yükselmiştir. Bu basit kıyaslama, Türkiye gibi hızlı kentleşen ve büyüyen bir ekonomide, bir bölgenin kendi nüfusunu bölgesinde tutabilmesi için sanayinin önemine işaret etmektedir. Bölge, sanayileşme açısından komşu bölgelere kıyasla geride kalmıştır. Bugün TR22 Bölgesi’nde çalışanların sadece yüzde 22,5’i sanayi sektöründe çalışırken bu oran Bursa-Eskişehir- Bilecik illerinde yüzde 44, Tekirdağ-Edirne-Kırklareli illerinde ise yüzde 46 düzeyindedir. Aynı şekilde, Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşlarının dağılımı açısından bakıldığında bölgede henüz bir hareketlenme olmadığı görülmektedir. Bölgede bugün itibariyle, İstanbul Sanayi Odası’nın En büyük 1.000 firma listesine giren toplam 14 büyük sanayi işletmesi bulunmaktadır. Ancak bu sayı son yıllarda artma değil, azalma eğilimindedir. İstanbul ve İzmir gibi fiyatların hızlı yükseldiği kentlerden taşınmakta olan büyük şirketler, genelde otoyollara sahip olan, erişilebilirlik imkânı yüksek çevre illere yönelmektedir. İnşaatı devam eden ve yapılması planlanan yeni otoyol projelerinin, TR22 Bölgesi için benzer bir eğilim başlatabileceği söylenebilir. Bölgede Çanakkale, Balıkesir, Bandırma ve Edremit olmak üzere dört farklı alt bölge bulunmakta ve ekonomik imkânlar bu alt bölgelerde farklılık göstermektedir. Birbirinden farklı coğrafi ve ekonomik yapısal özellikler arz eden bu dört farklı alt bölgede, imalat sanayi gelişim potansiyeli ve sektörel özellikler de farklılaşmaktadır. Dolasıyla dış ticaret stratejisinin de farklılıkları hesaba katacak bir kurguda olması gerekmektedir. Geçerli veriler bulunduğunda analizler, bu alt bölgeler bazında yapılmış; anket, odak grubu ve saha görüşmelerinde, alt bölgelere ilişkin tespitlerin derinleştirilmesi hedeflenmiştir. Bu alt bölgeleri oluşturan ilçeler; kaynağa dayalı, verimliliğe dayalı ve yenilikçiliğe dayalı olmak üzere üç farklı gruba ayrılmış ve önerilen stratejilerin bu farklılıkları hesaba katması amaçlanmıştır.

Balıkesir Ticaret Odası Kümelenme Raporu

Balıkesir Ticaret Odası Kümelenme Raporu

1.45 MB

Eklenme Tarihi : 06.02.2020

Yayın Yılı : 2014

Sektör Raporları

Yayın Yılı : 2014

Eklenme Tarihi : 06.02.2020

Hazırlayan / Koordinatör

Güney Marmara Kalkınma Ajansı

TR22 Güney Marmara Bölgesi Tarım Araştırma Raporu

31.68 MB

Eklenme Tarihi : 08.04.2020

Yayın Yılı : 2013

Sektör Raporları

Yayın Yılı : 2013

Eklenme Tarihi : 08.04.2020

Hazırlayan / Koordinatör

Güney Marmara Kalkınma Ajansı

Özet

İnsanoğlunun yaşamını sürdürebilmesi için karşılanması gereken temel ihtiyaçlarından olan beslenme, giyinme ve barınma gereksinimi devam ettikçe, önemini yitirmeyecek olan tarımı çok farklı ifadelerle tanımlamak mümkün ise de temel olarak, toprağı ve genetik materyali kullanarak, bitkisel ve hayvansal ürünler üretilmesidir. Daha geniş bir ifadeyle, bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretilmesi, üretilen ürünlerin kalite ve verimlerinin yükseltilmesi, bu ürünlerin uygun koşullarda muhafazası, işlenip değerlendirilmesi ve pazarlanmasına tarım denir. Tarım, çiftçiler açısından ekonomik bir faaliyet ve iş alanı olarak görülürken, farklı üreticilerin aynı materyali kullanarak farklı ürünler elde edebilmesi, yani öznelliği yönüyle sanat, teknik ve teknolojinin kullanılabilmesi ve uygulamaların denenebilmesi ve gözlenebilmesi açısından da tarım bir bilimdir. Tarımı piyasadaki karar birimlerinin bakış açılarıyla değerlendirecek olursak, tüketiciler için tarımın önemi tartışılmaz. Tarım, bireylerin hayatlarını sürdürebilmeleri ve bunun ötesinde dengeli beslenmeleri için alternatifsizdir. İnsan yaşamında gerekli olan protein, yağ ve karbonhidratı sağlayan gıdaların tamamına yakını tarımsal üretimlerden sağlanmaktadır. Giyim açısından değerlendirildiğinde, gelişen teknolojiyle birlikte birçok giyim eşyası doğal olmayan sentetik maddelerden yapılmakta ve farklı özelliklerinden dolayı tüketiciler tarafından tercih edilmektedir. Tüketici tercihlerindeki sentetik eğilimine rağmen pamuk ve ketenli doğal kumaşların tüketim oranı tüm talebin yaklaşık yarısını oluşturmaktadır (DPT, 2001). Devlet açısından bakıldığında bir yandan toplumun beslenmesindeki katkısı, diğer yandan üretime, istihdama, dış ticarete, sanayiye ve milli gelire katkılarıyla da ülke ekonomisi için önemli bir sektördür (Cankurt, 2002). 2011 verilerine göre üretilen tüm ürünlerin parasal karşılığı olarak bilinen GSMH’nın %8 gibi küçük bir bölümü tarımdan sağlanıyor olsa da istihdamdaki payı ve entegre sektörlerin üretimleriyle bu değer oldukça yükselmektedir (TUİK, 2011a). Bu nedenlerle tarım her ülke için stratejik ve yadsınamaz bir konuma haizdir. Son olarak üreticiler cephesinden konu ele alınırsa, en temelde ülke nüfusunun yaklaşık %25’i geçimini tarımdan sağlamaktadır. Yine 5,2 milyon kişi ile ülke istihdamının yaklaşık %25’i tarımdan sağlanmaktadır. Bu orana kabaca tarıma dayalı sanayi ve ulaştırma sektörlerinin de eklendiğini düşünecek olursak bu oranın katlanacağı açıktır. Önemli ve vazgeçilmez olan tarım sektörü, coğrafi bölgelere göre oldukça farklılık göstermektedir. Bu farklılık iklim, rakım ve toprak yapısı gibi doğal çevre faktörlerinden kaynaklanabileceği gibi, sosyo-demografik ve kültürel faktörlerin yanında bölgeler arası gelişmişlik farklarından da kaynaklanabilir. On yıllardır, Türkiye’de bölgeler arası gelişmişlik farklarının dengeli bir yapıya kavuşturulması, bölgesel ve yerel kalkınmanın hızlandırılması ve sürdürülebilir dengeli bir gelişmenin sağlanması için çeşitli politikalar uygulanmış ve stratejiler denenmiştir. Bunların başında, çeşitli büyüklükteki bölgeleri hedef alan bölge planları yer almaktadır. Bölge planları, kalkınma planlarının hedef ve stratejileri çerçevesinde bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması, geri kalmış yörelerde yaşayan nüfusun refah düzeyinin yükseltilmesi, metropollere büyük yük getiren göç eğilimlerinin istikrarlı bir dinamiğe kavuşturulması, plansız kentleşme nedeniyle oluşan sorunların çözüme ulaştırılması amacıyla bölgelerin özellikleri, farklılıkları, gelişmişlik düzeyleri ve temel sorunları ile potansiyellerinin belirlenmesine yönelik olarak merkezde hazırlanmaktaydı (TKB, 2005). Diğer yandan sektörel planlama Türkiye’de, ulusal bazda hazırlanan Beş Yıllık Kalkınma Planları (BYKP) kapsamında yapılmaktaydı ve bu çerçevede günümüze kadar yapılan tarımsal planlamalar merkezi planlama şeklinde olmuştur. Tarım da diğer sektörlerde olduğu gibi ulusal planlama ile yönlendirilmekteydi (GTHB, 2007a). Ancak, çoğu zaman kalkınmada öncelikli yöreleri hedef alan destek uygulamaları, organize sanayi bölgeleri politikası, yatırımlarda devlet yardımları ve kırsal kalkınma projeleri ile birlikte yürürlüğe konulan bölge planları, bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılmasında ve hedeflenen gelişme düzeyini ve ortamını oluşturmada beklenen etkiyi doğuramamıştır (TKB, 2005). Kaynak sorunu ve bölgesel gelişme alanındaki kurumsal yapının yetersizliği gibi nedenlerden dolayı bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması ve bölgeler arası dengeli büyüme ve gelişmenin sağlanmasında istenen seviyeye ulaşılamamıştı. Konunun Önemi Yerel ve bölgesel gelişmeyi hızlandırmaya odaklı kalkınma birimleri konumundaki oluşumlar ihtiyaç haline gelmiştir. Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma plânı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak üzere oluşturulacak Kalkınma Ajanslarının kuruluş, görev ve yetkileri ile koordinasyonuna ilişkin esas ve usulleri düzenlemek üzere, Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun, 25.01.2006 tarih ve 5449 no ile kabul edilerek, 08.02.2006 tarihli ve 26074 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Balıkesir ve Çanakkale illerinin kalkınması ve yukarıda sayılan faaliyetlerin gerçekleştirilebilmesi amacıyla TR22 Bölgesinde, Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında Güney Marmara Kalkınma Ajansı (GMKA) kurulmuştur. GMKA Balıkesir ve Çanakkale’yi kapsayan TR22 Bölgesinde, kalkınmada öncelikli alanları ve enstrümanları belirleyecek ve karar vericilerin kullanımlarına sunacaktır. Özetle, bir sistemin gelişmesi ve kalkınması özellikle de sosyolojik alanlarda sistemi oluşturan unsurların kalkınması ve gelişmesine bağlıdır. Aynen öyle de ulusal kalkınmanın sağlanması için bölgesel; bölgesel kalkınmanın sağlanması için de il bazında kalkınmayı gerçekleştirmek tahminlerin üzerinde bir öneme sahiptir. Çalışmanın Önemi Kalkınmanın ve gelişmenin sağlanması için yapılması gerekenlerin başındaki ilk aşama, genellikle durum tespiti aşamasıdır. Farklı bir ifadeyle, “durumumuz nedir? Hangi özelliklerimiz güçlü, hangilerinin ise geliştirilmesi gerekmektedir? Gelişmeler neleri fırsat haline getirirken, neler ise gelişmeyi tehdit eder? Yapısal özellikler ve potansiyeller nedir? Sorunlar nelerdir ve nereden kaynaklanmaktadır?” gibi sorulara cevap aranması ile kalkınma projelerinin ön çalışmaları başlamaktadır. Varmak istenilen noktaya ulaşılabilmek için bulunulan noktanın bilinmesi önemlidir. Çalışmanın Amacı Bu çalışma ile Balıkesir ve Çanakkale illerinin içinde bulunduğu TR22 Bölgesinin kalkınmasının, gelişiminin gerçekleştirilebilmesi için yapılacakların belirlenmesinde bir ön çalışma niteliğindedir. Dolayısıyla, bu çalışmanın TR22 Bölgesinin kalkınma ve gelişim stratejilerinin oluşturmasında önemli bir rolü olacağı açıktır. Buradan hareketle araştırmanın amacı, söz konusu iller için büyük öneme sahip olan tarım sektöründe mevcut durumun ne olduğu, sorunların neler olduğu ve çözüm yollarının neler olabileceği konusunda ipuçları elde edilmesidir. Çalışmanın Kapsamı Çalışma 2012 yılında Balıkesir ve Çanakkale illerinde yürütülmüştür. Durum tespitine yönelik açıklayıcı bir araştırmadır. Bu çalışmanın kurgulanmasında özellikle sorunların belirlenmesinde, bizzat sorunu yaşayan paydaşların düşüncelerinin alınması, bakış açılarının yakalanması hedeflenmektedir. Bu kapsamda çalışma üç temel aşamada gerçekleştirilmiş ve sonuçlar rapor halinde GMKA’ya sunulmuştur. Aşamaların ilki tarımla ilgili kamu kurumları, özel sektör, tarımsal örgütler ve sivil toplum kuruluşlarının (STK) bir araya getirilerek ilin mevcut durumunun, öncelikli sorunlarının ve çözüm yollarının tartışıldığı çalıştaylardır. Çalıştaylardan elde edilen veriler ile ikinci aşamada, bölgedeki uygulanan alan çalışmasının temellerini oluşturmuştur. Çalıştaylardan elde edilen veriler çiftçi anketlerinin hazırlanmasında kullanılmıştır. Gelinen aşamada elde edilen verilerin analizleriyle biriktirilen bilginin sınanması, eksikliklerinin giderilmesi, bulgulardaki aydınlanmamış yönlerin tartışılması amacıyla, sektör temsilcileri, konunun uzmanlarıyla derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Detaylar bu bölümün devamındaki Materyal ve Yöntem bölümünde verilmiştir.

Çanakkale Turizmde Yeni Değerlerini ve Markasını Ortaya Çıkarıyor

Çanakkale Turizmde Yeni Değerlerini ve Markasını Ortaya Çıkarıyor

3.79 MB

Eklenme Tarihi : 06.02.2020

Yayın Yılı : 2013

Sektör Raporları

Yayın Yılı : 2013

Eklenme Tarihi : 06.02.2020

Hazırlayan / Koordinatör

Güney Marmara Kalkınma Ajansı

Özet

Dünya savaşlarının yapıldığı, Cumhuriyetimizin temellerinin atıldığı bir şehir olmasının yanında, dünya tarihi açısından adından söz ettiren Troya, Assos, Alexandria Troas, Apollon Smintheus, Parion gibi arkeolojik değerlere de sahip olan Çanakkale, ülkemizde turizm açısından en şanslı iller arasında yer almaktadır. Şehitliklerimizi ziyaret eden yerli ve yabancı ziyaretçileri ağırlama şerefi, milli birlik ve beraberliğimizin, birlikte yaşama kültürümüzün ve çok sesliliğimizin sembolü olan huzur kenti Çanakkale’ye nasip olmuştur. Tarihi, stratejik, kültürel varlıklarının yanı sıra ortaya çıkarılmayı bekleyen birçok turizm değerine de sahip olan Çanakkale’de, diğer illerde kentleşme sırasında yaşanan birçok olumsuzluğun daha az seviyelerde olduğu görülmektedir. Dünya turizminde yeni trendlerden olan demografisi bozulmamış, yerel değerlerini koruyan, geleneksel toplum yapısına sahip, yöresel lezzetleri ile gastronomi açısından farklılık yaratan, bozulmamış doğal imkanları olan, ekolojik tarım faaliyetlerinin uygulanabildiği, hikayesi olan destinasyonlardan biridir Çanakkale. Masmavi plajları, tertemiz havası ve bol rüzgarları ile sörf, kite sörf imkanları sunarken, eşsiz su altı fauna ve florası ve batık zenginliği ile Çanakkale bir deniz turizmi merkezi olma yolunda ilerlemektedir. Turizm Bakanlığı’nın Termal master planında1 da vurgulanan, mineral zenginliği açısından ülkemizin sahip olduğu en kıymetli kaplıcaların yer aldığı Biga Yarımadası, raporumuzun ilerleyen bölümlerinde yer alacağı gibi yapılacak yatırımlarla gelecek yıllarda sağlık turizminde de Çanakkale’nin adından bahsettireceği açıktır. İlimizde sayısı dokuzu bulan “TaTuTa”2 çiftlikleri ve diğer eko-tatil çiftlikleri ile eko turizm açısından Çanakkale’nin yükselen değer olma yolunda ilerlediğini göstermektedir. Yetkililerin de konuya duyarlılık göstermesi ile Kaz Dağları’nın bir turizm destinasyonu olarak görülmesi, burada turizmi sekteye uğratacak, doğaya zarar verecek her türlü çalışmanın önüne geçilmesi, Çanakkale sınırları içinde yer alan Kaz Dağları bölgesinin milli park ilan edilmesi ile daha fazla turistin buraya çekilebileceği düşünülmektedir. Çanakkale’nin alternatif turizm değerlerinin ortaya çıkarılabilmesini amaçlayan bu raporun ve yine bu çalışma çerçevesinde oluşturulan Çanakkale illüstrasyon turizm haritasının ilimiz turizmine yeni bir açılım getirmesini diliyoruz.

Balıkesir-Çanakkale İlleri Su Ürünleri Endüstrisine Dayalı Ekonomik Gelişme

Balıkesir-Çanakkale İlleri Su Ürünleri Endüstrisine Dayalı Ekonomik Gelişme

1.45 MB

Eklenme Tarihi : 06.02.2020

Yayın Yılı : 2012

Sektör Raporları

Yayın Yılı : 2012

Eklenme Tarihi : 06.02.2020

Hazırlayan / Koordinatör

Güney Marmara Kalkınma Ajansı

Balıkesir İlinin Organik Hayvancılık Olanakları

Balıkesir İlinin Organik Hayvancılık Olanakları

11.78 MB

Eklenme Tarihi : 06.02.2020

Yayın Yılı : 2012

Sektör Raporları

Yayın Yılı : 2012

Eklenme Tarihi : 06.02.2020

Hazırlayan / Koordinatör

Güney Marmara Kalkınma Ajansı

Özet

1. Dünyada nüfus artışına bağlı olarak tarım ürünlerine olan talebin yoğunluğu; bitkisel üretim gibi hayvansal üretimde de entansifleşme eğilimlerini artırmıştır. Son 20 yılda dünya nüfusu toplam %30 oranında artmış; buna karşılık hayvan varlığı ve et, süt vb. hayvansal ürünlerdeki artış aynı düzeyde olmamıştır. 2. Son dönemlerde hayvancılık çayır-meralara (otla beslenmeye) dayalı yetiştiricilikten uzaklaşılarak; az sayıdaki büyük işletmede, çok sayıda hayvanın sıkıştırıldığı alanlarda yapılmaya başlanmıştır. Araştırmalar “Endüstriyel hayvancılık” olarak tanımlanan bu yöntemin birçok çevresel, biyolojik ve ekonomik zararlarının olduğunu göstermiştir. 3. Endüstriyel hayvancılığın sakıncalı özelliklerinden biri de çoğu genetiği değiştirilmiş (GDO’lu) mısır, soya gibi ürünlerin yem olarak kullanılmasıdır. 4. Merada (otla) beslenen hayvanlardan elde edilen et, süt vb. ürünlerin kesif (yoğun) yemle beslenenlere göre daha üstün özelliklere sahip (toplam yağ ve doymuş yağ asitleri içerikleri daha düşük; buna karşılık vitaminler, omega-3 ve konjuge linoleik asit düzeyleri daha yüksek) oldukları araştırmalarla ortaya konmuştur. 5. Günümüzde hayvan haklarına gösterilen ilgiden dolayı hayvan refahı ka vramı giderek önem kazanmıştır. Alternatif olarak gündeme gelen, meralara ve kimyasal kullanılmaksızın üretilen yemlere dayalı “organik hayvansal üretim” çevreye daha az zararlı ve daha etik bir üretim sistemi olarak düşünülmektedir. 6. Tüketiciler organik h ayvansal ürünleri kaliteli, kalıntı içermeyen, refahına özen gösterilen hayvanlardan elde edilmiş, daha fazla çevre dostu koşullarda üretilmiş ürünler oldukları için tercih etmektedirler. 7. YYetiştirildikleri bölgeye uyum sağlamış, hastalıklara dayanıklı yerli ırkların kullanımı, uygun barınak koşulları, sağlıklı hayvan yetiştiriciliği (hayvan refahı) ve organik yemlerle besleme gibi dört ilke organik hayvancılığın temelini oluşturmaktadır 8. Organik tarım önce bitkisel üretim amacıyla ortaya çıkmış; daha sonra hayvancılıkta da önemli gelişmeler sağlanmıştır. Özellikle ABD, Kanada, Avusturya, Danimarka ve Almanya gibi ülkelerde organik hayvansal üretime geçiş başlamıştır. 9. Türkiye hayvancılığı esas olarak meraya dayalı ekstansif bir hayvancılık olup; hayvan besleme büyük ölçüde doğal meralara, anızlara ve hububat samanına dayalıdır. 10. Türkiye’de son 30 yıllık dönemde nüfusun 30 milyon kişi artmasına karşılık, toplam hayvan varlığı 85 milyon baştan 41 milyon başa düşmüş; yani yarı yarıya azalmıştır. 11. Türkiye’de organik tarım faaliyetleri tüketicilerin talebi üzerine değil, bitkisel üretime yönelik olarak Avrupalı şirketlerden gelen talepleri karşılamak için başlamıştır. Türkiye’de son 10 yıllık dönemde yetiştirilen organik ürün çeşidi 150 adetten 216’ya çıkmış, üretici sayısı 12.4 binden 42 bin kişiye ulaşmıştır. Üretim alanları 6 katına, üretim ise 4 katına çıkmıştır. Ancak bu tablonun ihracata yansıdığı söylenemez. 12. Türkiye’de tavukçuluğun tümü ve süt sığırcılığının bir bölümü hariç olmak üzere koyun, keçi gibi hayvan türleri ekstansif koşullarda yetiştirilmektedir. Bu nedenle özellikle küçükbaş hayvan yetiştiriciliği daha kolay ve daha az masrafla konvansiyonel sistemden organik sisteme dönüştürülebilir. 13. Türkiye’de son yıllarda organik hayvansal üretimde gelişmeler sağlanmış; organik büyükbaş ve küçükbaş besiciliği, süt ve et üretimi, kanatlı yetiştiriciliği başlamıştır. Büyükbaş, küçükbaş ve kanatlıda organik üretim yapan çiftçi sayısı (geçiş süreci hariç) 2005 yılında 4 iken; 2010 yılında 105 olmuştur. 14. Balıkesir İli, değişik iklimlerin bir arada yaşandığı, coğrafi konumu ve verimli toprakları ile Türkiye’nin önemli tarım alanlarından biridir. İlin arazi varlığının %35.4’ü ekilebilir arazi, %14.4’ü çayır-mera, %46.5’i orman, %3.5’si ise tarım dışı araziler oluşmaktadır. 15. Balıkesir İli genelinde 7.991 dekar alanda organik tarım yapılmaktadır. Organik tarımın en yoğun olarak uygulandığı ilçe Ayvalık olup, onu Bigadiç, Burhaniye ve Sındırgı izlemektedir. Organik olarak yetiştirilen başlıca ürünler haşhaş, buğday, yulaf, domates, biber, çam fıstığı, arpa, fiğ, nohut ve zeytindir. 16. Balıkesir İli, Türkiye beyaz et üretiminin yaklaşık %20’sini, yumurta üretiminin ise %12’sini tek başına karşılamaktadır. Ayrıca süt ve besi hayvancılığında da çok büyük bir potansiyele sahiptir. Türkiye’deki entansif (endüstriyel) süt ve besi işletmelerinin önemli bir kısmı Balıkesir’de faaliyet göstermektedirler. 17. Balıkesir’de son 5 yılda sığır ve keçi varlığının arttığı, buna karşılık koyun varlığının düştüğü görülmektedir. Broiler ve yumurtacı tavuk varlığı yıldan yıla değişkenlik göstermektedir. Kovan mevcudunda ise %30’luk bir artış olmuştur. 18. Türkiye’deki kültür ırkı sığırların yaklaşık %10’u Balıkesir’de bulunmaktadır. İlin süt sığırı varlığının %76’sı kültür ırkı olup; yetiştiricilik daha çok küçük ölçekli işletmelerde yapılmaktadır (Süt sığırlarının %70’i 25 baştan az hayvana sahip işletmelerdedir). 19. İlin besi sığırı varlığının %88’i kültür ırkı olup, toplam besi sığırının %40’ı 50 baştan fazla hayvana sahip işletmelerde bulunmaktadır. 20. İlde son 5 yıllık dönemde süt ve süt ürünlerinde süt sığırcılığındaki gelişmelere paralel olarak önemli artışlar gözlenmektedir. Buna karşılık söz konusu dönemde kırmızı et üretimi değişmemiş; beyaz et, yumurta ve bal üretiminde ise artış eğilimi sürmüştür. 21. Yürütülen bu araştırma ile Marmara Bölgesi gibi sanayileşmenin yoğun olduğu bir bölgede organik hayvancılığa ilişkin fırsat alanlarının olabileceği; hayvancılıkta tek alternatifin entansif yöntemle, hayvan refahı kurallarına uymayan, yem girdilerinde tümüyle dışa bağımlı bir sistemin olmadığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. 22. Araştırma kapsamında ekstansif hayvancılığın öne çıktığı tüm köylere gidilmiş; böylelikle çevreye duyarlı sürdürülebilir anlamda da bir hayvancılık yapılabileceği konusunda yetiştiricilerde farkındalık yaratılmaya çalışılmıştır. 23. Araştırma Balıkesir İli’nin tüm ilçelerine bağlı 270 köyde yürütülmüştür. Araştırmanın ana materyalini söz konusu köylerden seçilen 963 yetiştirici ile karşılıklı görüşme yoluyla elde edilen birincil veriler oluşturmaktadır. 24. Araştırma bölgesinde Bigadiç, Dursunbey, Havran ve Sındırgı ilçelerinde yerli ırk sığırlara sahip işletmeler çoğunluktadır. 25. Araştırma bölgesindeki yetiştiricilerin sadece %5.2’si sığırların beslenmesinde kesif yem kullanmamaktadır. Hayvanlarını yıl boyunca otlatma alanlarına çıkaran yetiştiricilerin oranı %24.3; yem hammaddelerini kendisi üreten yetiştiricilerin oranı ise %70.1’dir. 26. Araştırma bölgesinde otlatma alanlarının durumunu yeterli gören sığır yetiştiricilerinin oranı %58.8 olup, yetiştiricilerin %21.4’ü yıl boyunca yeterli miktarda kaba yem bulamadığını bildirmişlerdir. 27. Araştırma bölgesindeki koyun varlığında yerli ve melez ırklar çoğunluktadır. Kültür ırkı koyuna sahip yetiştiriciler %4.7 gibi çok düşük düzeydedir. 28. Araştırma bölgesinde otlatma alanlarının durumunu yeterli gören koyun yetiştiricilerinin oranı %71.8 olup, yetiştiricilerin %15.3’ü yıl boyunca yeterli miktarda kaba yem bulamadığını bildirmişlerdir. 29. Araştırma bölgesinde kesif yemi sadece kuzu beslemede kullanan yetiştiricilerin oranı %25.5’dir. Genel olarak gebelik döneminin sonunda ve laktasyon döneminin başlangıcında ilave yoğun yem kullanımı yaygındır. 30. Araştırma bölgesinde yerli ve melez ırk keçilerin yaygın olduğu, yetiştiricilerin %9.2 gibi küçük bir bölümünün kültür ırkı keçi bulundurduğu saptanmıştır. 31. Araştırma bölgesindeki keçi yetiştiricilerinin %77.1’i hayvanlarını yıl boyunca otlatma alanlarına çıkarmaktadır. Otlatma alanlarının durumunu yeterli gören yetiştiricilerin oranı %81 düzeyindedir. 32. Araştırma bölgesindeki keçi yetiştiricilerinin %87.6’sı yıl boyunca yeterli düzeyde kaba yem bulabildiklerini belirtmişlerdir. Yem hammaddelerini kendisi üreten yetiştiricilerin oranı %44.4’tür. 33. Araştırma bölgesindeki keçi yetiştiricilerinden %12.4’ü hayvanlarına ilave yoğun yem vermediklerini bildirmişlerdir. İlave yoğun yem genel olarak oğlak beslemede kullanılmaktadır. 4 34. Araştırma bölgesinde büyükbaş ve küçükbaş hayvanlarda paraziter enfestasyon, meme, sindirim sistemi, solunum sistemi, ürogenital sistem, dolaşım sistemi ve ayak-eklem hastalıkları ile karşılaşıldığı belirlenmiş, ilaç dışında değişik tedavi yöntemlerinin yaygın olarak uygulandığı saptanmıştır. 35. Merkez ilçede entansif yetiştiriciliğin ön planda olması, organik hayvancılık açısından bir dezavantaj olarak görülmektedir. 36. Ayvalık ilçesinin yoğun olarak zeytin tarımı yapılması nedeniyle organik hayvancılık için uygun olmadığı düşünülmektedir. 37. Balya ilçesi nüfusunun az olması ve arazi varlığının önemli bir bölümünün ormanlarla kaplı olması gibi nedenlerle organik hayvancılık açısından uygun bir konumda görülmemektedir. 38. Bandırma ilçesi sanayi yoğun bir bölge olması nedeniyle organik hayvancılık için uygun bir konuma sahip değildir. 39. Burhaniye ilçesinde büyükbaş hayvan varlığının %60’ına yakın kısmı yerli ve melez hayvanlardan oluştuğundan, özellikle Madra Dağı yöresinde organik hayvancılık sistemine geçilebileceği düşünülebilir. Ancak, zeytin tarımının yoğun olarak yapılması nedeniyle, bu potansiyelin tam olarak değerlendirilemeyeceği ön görülmektedir. 40. Yerli ırklar ve melezlerinden oluşan yüksek küçükbaş hayvan varlığı ve örgütlü yetiştiricileri ile Dursunbey, İvrindi ve Sındırgı ilçelerinin bazı yörelerinin organik sisteme daha kolay uyum sağlayabilecekleri öngörülmektedir. 41. Erdek ilçesine bağlı Paşalimanı Adası izole bir bölge olarak organik hayvancılık sistemi için akla gelse de; bitki örtüsünün uygun olmamasından dolayı organik hayvancılık bakımından uygun olmadığı düşünülmektedir. 42. Gömeç ilçesi meraların yetersiz oluşu, öncelikli uğraşı hayvancılık olan yetiştirici sayısının azlığı, zeytinciliğin ön plana çıkması gibi nedenlerle organik hayvancılık için uygun değildir. 43. Gönen ve Susurluk ilçelerinde oturmuş entansif büyükbaş hayvancılık ve kesif yemlemeye dayalı kuzu besisi ön planda tutularak yapılan koyunculuğun organik yetiştiriciliğe geçişin zor olacağı düşünülmektedir. 44. Marmara ilçesinin bazı olumsuzluklar olsa da, sanayi yoğun bir bölgede, organik hayvan yetiştiriciliği için en uygun yerlerden biri olduğu ve bu potansiyelin zaman kaybetmeksizin değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.